Đó là chia sẻ của ông Nguyễn Gia Liêm, Phó Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước, Bộ LĐ-TB&XH về tình trạng cư trú bất hợp pháp/lao động bỏ ra ngoài khi chưa hết hạn hợp đồng hoặc hết hạn không về nước tại hai thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc.
Theo Phó cục trưởng Cục quản lý lao động ngoài nước, hồi tháng 6 vừa qua, Bộ LĐ-TB&XH đã có thông báo tạm dừng tuyển chọn lao động đi Hàn Quốc với 8 quận, huyện của 4 tỉnh: Hà Tĩnh, Hải Dương, Nghệ An, Thanh Hóa.
Ông Nguyễn Gia Liêm, Phó Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước (Bộ LĐ-TB&XH) (Ảnh: Sơn Nguyễn).
Ông Liêm cho biết, những người lao động phá bỏ hợp đồng rồi cư trú bất hợp pháp ở lại Nhật Bản, Hàn Quốc đa phần vì lợi ích cá nhân. Sự ích kỷ của họ không chỉ làm ảnh hưởng đến hợp tác chung của giữa Việt Nam - Hàn Quốc mà còn những người lao động khác tại địa phương.
"Những lao động cư trú bất hợp pháp, bỏ ra ngoài khi chưa hết hạn hợp đồng hoặc hết hạn không về nước vô tình tước đi cơ hội của các thanh niên muốn đi làm việc tại Nhật Bản, Hàn Quốc. Người lao động cư trú bất hợp pháp sẽ không được bảo vệ bởi cơ quan pháp luật khi có các vấn đề xảy ra.
Theo ông Liêm, ngoài những ảnh hưởng trên, người lao động cư trú bất hợp pháp khi gặp phải những vấn đề phát sinh như khi bị người sử dụng lao động đối xử không tốt hoặc không được trả lương thì họ sẽ không được cơ quan nào can thiệp, đồng nghĩa với việc họ tự phải gánh chịu hậu quả.
"Tinh thần của người lao động khi họ cư trú, ở lại làm việc bất hợp pháp sẽ không được thoải mái. Họ lúc nào cũng lo sợ bị cảnh sát bắt giữ, trục xuất hoặc bị phạt. Chuyện này đã xảy ra rất nhiều đối với người lao động cư trú bất hợp pháp ở nước ngoài nói chung và Hàn Quốc nói riêng.
Qua thực tế, chúng tôi thấy rất nhiều trường hợp rất đau xót, họ bị những người sử dụng lao động đối xử rất là tệ mà không dám nói hoặc không có ai đứng ra bảo vệ.
Cơ quan chức năng luôn khuyên người lao động nên đi theo chương trình của Nhật Bản, Hàn Quốc tổ chức. Những nước này đã có những chính sách rất cởi mở dành cho người lao động chấp hành đúng hợp đồng cũng như pháp luật của họ", Phó Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước chia sẻ.
Lãnh đạo Cục Quản lý lao động ngoài nước đưa ra dẫn chứng rằng, trước đây, có một lượng lớn người lao động phá bỏ hợp đồng hoặc khi kết thúc hợp đồng thì tự ý ở lại, không về nước mà cư trú bất hợp pháp ở Hàn Quốc. Điều này khiến Hàn Quốc tạm dừng tiếp nhận lao động.
"Do tình trạng người lao động của một số địa phương ở lại Hàn Quốc rất cao nên chúng ta đã phải tạm dừng chương trình tuyển chọn, đưa lao động đi nước ngoài theo yêu cầu của phía Hàn Quốc.
Chẳng hạn, giai đoạn 2016-2017, số lượng các huyện bị tạm dừng đưa người lao động đi nước ngoài là 20 tỉnh và khoảng độ 40-50 huyện. Số huyện bị tạm dừng giảm từ 20 huyện (năm 2018) xuống 8 huyện (năm 2022)", ông Liêm thông tin.
Ông Liêm cho biết, những người lao động cư trú bất hợp pháp sẽ không được bảo vệ bởi cơ quan pháp luật khi có các vấn đề xảy ra (Ảnh: Sơn Nguyễn).
Lãnh đạo Cục quản lý lao động ngoài nước cho biết, qua quá trình đàm phán và đưa ra các giải pháp mạnh tay, từ năm 2013 trở lại đây, Hàn Quốc đã bắt đầu tiếp nhận lao động trở lại. Việt Nam và phía Hàn Quốc đã hợp tác, đưa ra các giải pháp giảm tình trạng lao động cư trú bất hợp pháp tại nước bạn.
"Cục Quản lý lao động ngoài nước đang bàn với phía Hàn Quốc với khả năng này và với thời gian tới thì chúng ta có thể là không cần thiết phải tạm dừng các địa phương Hàn Quốc để đảm bảo quyền lợi cho tất cả người lao động ở các địa phương có thể được tham gia.
Chúng tôi đưa ra các giải pháp để thuyết phục được phía Hàn Quốc, đầu tiên là tuyển chọn, đào tạo lao động thật kỹ trước khi đi. Thứ hai, công tác hỗ trợ cũng như quản lý người lao động tại Hàn Quốc phải đảm bảo đầy đủ, kịp thời để họ yên tâm làm việc. Thứ ba, thúc đẩy người lao động tự nâng cao trình độ khi làm việc tại nước ngoài.
Bên cạnh đó, chúng ta đã yêu cầu người lao động đi làm việc tại Hàn Quốc phải ký quỹ 100 triệu đồng để đảm bảo việc thực hiện đúng hợp đồng, về nước đúng thời hạn", ông Liêm cho biết.
Hiện nay, Cục Quản lý lao động ngoài nước (Bộ LĐ-TB&XH) luôn nhắc nhở các địa phương tiếp tục tăng cường các giải pháp vận động tuyên truyền để đảm bảo được con em ở địa phương không cư trú ở lại nước ngoài trái pháp luật hoặc phải về nước đúng thời hạn để đảm bảo không chỉ cho bản thân của người lao động và các lao động khác ở địa phương, mà còn cho hợp tác của giữa Việt Nam với Hàn Quốc được tiếp tục ổn định, phát triển trong thời gian tới.